جلسه دهم: راه اندازی موتور DC

سلام به همه دوستان
این جلسه قصد دارم در ادامه رسالت PWM یک موتور DC رو با هم راه اندازی کنیم. بین این جلسه و جلسه قبل تفاوت های سخت افزاری وجود داره وگرنه منطق کار عینا مثل روشن کردن ال ای دی RGB هست.

خب شروع می کنیم. قدم اول موتور DC چیه اصن؟
برای درک موتور DC و این که توش چه خبره یه سرچ کوچیک بزنید دنیای اطلاعات رو خواهید دید ولی علی الحساب این لینک یه توضیح جمع و جور و مناسب برای طرز کار این موتورها نوشته.

حالا قراره این موتورها رو با آردوینو کنترل کنیم. منطق کنترل موتورهای DC استفاده از PWM هست. یه کم موضوع رو باز کنیم.
ببینید ما با موتور مثل یک مقاومت یا هر المان دیگه ای رفتار می کنیم. اگه قرار باشه از یه مقاومت جریانی عبور کنه طبق قوانین مداری باید دو سر المان اختلاف ولتاژ وجود داشته باشه مثل شکل زیر:
Untitled

موتور هم عین مقاومت ، برای این که جریان ازش عبور کنه (اصطلاحا موتور کار کنه) باید دو سر اون اختلاف ولتاژ بوجود بیاریم. خب موتور DC دو تا ورودی داره که باید بهشون ولتاژ بدیم تا موتور راه بیفته:
url
خب مسلمه که این ولتاژ باید از آردوینو تامین بشه. حالا به نظر شما کدوم پایه های آردوینو ؟ دیجیتال یا آنالوگ؟
جواب این سوال کاملا مشخصه: دیجیتال!
حالا سوالی که پیش میاد این هستش که آیا به هر پایه دیجیتالی یا پایه های PWM؟
در واقع به هر دوتاش میتونید وصل کنید فقط به این بستگی داره که از موتور چی بخواید. یه موقع براتون مهمه موتور با تمام توان روشن بشه و کار کنه، یه موقع براتون مهمه بتونید سرعت چرخش موتور رو کنترل کنید و هرجا که لازم بود تغییر بدید. برای مورد اول میتونید از هر 2 پایه دیجیتال دلخواه آردوینو می تونید استفاده کنید ولی در مورد دوم تنها و تنها استفاده از پین های دیجیتال PWM جوابگو خواهد بود.

🙄 پس تا این جا یه جمع بندی کوچیک:
1.برای راه انداختن موتورDC باید دو سر آن اختلاف ولتاژ ایجاد بشه.
2.برای ولتاژ دادن به موتور DC از 2 پین دیجیتال آردوینو استفاده میشه.

حالا سوالی جدیدی که پیش میاد اینه که چطوری با آردوینو این اختلاف ولتاژ رو بوجود بیاریم؟ 🙄
خیلی خیلی خیلی سادست. بیاین فرض کنیم میخوایم موتور رو با نصف توان روشن کنیم ( یعنی کار دومی که نسبتا سخت تره ). طبق حرفی که پاراگراف قبل زدیم برای این کار نمی تونیم از هر پایه دیجیتالی استفاده کنیم و باید بریم سراغ پایه های PWM. طبق آموزش های جلسه قبل پین های دیجیتال PWM آردوینو uno عبارت بودن از: ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟(برید جلسه قبل مرور کنید).دستوری که باهاش به پین های PWM مقدار می دادیم چی بود؟؟ analogWrite.
حالا برای ایجاد اختلاف ولتاژی که احتیاج داریم از دو تا دستور زیر استفاده می کنیم:

;(9,127)analogWrite

;(10,0)analogWrite

طبق توضیحات جلسه قبل با این کار ولتاژ(دقت کنید ولتاژ) پایه شماره 10 برابر با 0 ولت و ولتاژ پایه شماره 9 حدود 2.5 ولت خواهد بود بنابراین تونستیم بین دو سر موتور اختلاف ولتاژ ایجاد کنیم. اگه خط اول دستور به جای عدد 127 عدد 255 رو می نوشتیم ولتاژ پایه 9 به 5 ولت می رسید و موتور با حداکثر توان کار می کرد.

خخخخخب حالا دو تا سوال اساسی دیگه پیش میاد:
1. آیا پین های دیجیتال شماره 9 و 10 آردوینو رو مستقیم به موتور وصل کنیم؟؟
2.کدوم پایه رو به کدام ورودی موتور بزنیم ؟ اصن فرق داره؟؟؟؟

اول جواب سوال دوم:ببینید موتور DC چپ گرد و راست گرد داره. یعنی هم میتونه موافق جهت عقربه های ساعت و هم میتونه مخالف جهت عقربه های ساعت بچرخه. اگه ترتیب پین ها در اتصال به موتور عوض بشه هیچ اتفاقی نمی افته فقط جهت چرخش موتور تغییر می کنه.

حالا جواب سوال اول:اکیدا خیر! ازجمله مهم تریم مشخصه های عملکرد هر قطعه الکترونیکی جریان کاری اون هست. یا به عبارت دیگه
ولتاژ x جریان = توان کار قطعه.
هر پایه آردوینو ماکزیمم ولتاژ 5 ولت و جریان 40 میلی آمپر تامین خواهد کرد که میشه 200 میلی وات. حالا فکر کنید یک موتور نه چندان قوی مثلا10 وات داشته باشیم و بخوایم با آردوینو کنترلش کنیم. اگه مستقیم پین های آردوینو رو به ورودی های موتور بزنیم، موتور 10 وات میخواد تا درست کار کنه در حالی که آردوینو خودشو بکشه 0.2 وات زور داره بنابراین نمیتونه موتور رو راه بندازه و تحت فشار قرار می گیره همین عاملی برای سوختن برد آردوینو میشه. خب پس چیکار کنیم ؟ اینجاست که نقش درایور موتور پررنگ میشه.
این درایور بنده خدا کاری که میکنه این هستش که توانی که آردوینو برای راه اندازی موتور کم داره رو براش جبران می کنه و اینطوری هم موتور تغذیه میشه هم آردوینو سالم و سلامت به زندگیش ادامه میده.
حالا یه نکته وجود داره. اگه درایور موتور DC رو سرچ کنید صدها مدل درایور پیدا می کنید. خب کدومش مناسب کار ماست؟ برای جواب دادن به این سوال باید بریم سراغ موتورمون و ببینیم که مشخصات الکترونیکیش چیه؟ (ولتاژ و جریان و توان نامیش) بعد بر اساس این مشخصات درایورمون رو انتخاب کنیم.
مثلا تو همین مثال قبلی موتور ما 10 وات بود بهتره برای این موتور درایوری در حدود 12 الی 15 وات انتخاب کنیم تا اگه یه موقع موتور در شرایط نا مساعدی قرار گرفت که بیشتر از توان نامیش ازش کشیده شد مشکلی پیش نیاد.
بنابراین شماتیک کلی اتصالات ما این شکلی میشه:
Untitled

درایوری که من برای این پروژه انتخاب کردم این هست:
L9110S_Dual_Hbridge_DC_Stepper_Motor_Driver_4-500x500

همونطور که معلومه این امکان رو داره که 2 تا موتور رو درایور کنه : MOTOR A و MOTOR B . شش تا هم پین هدر داره دوتا مربوط به کنترل موتور A، دوتا مربوط به کنترل موتور B و پایه ولتاژ و زمین. اگه توضیحات محصول رو بخونید (لینک فروشگاه) می بینید نوشته هر کانال فقط 800 میلی آمپر جریان خروجی داره (البته نسبت به آردوینو 40 میلی آمپر شاهی می کنه ها) بنابراین در انتخاب موتور دقت فراوانی کنید. تو این پروژه من از این موتور استفاده کردم:
Gear-Motor-Set2 (5)-500x500

شکل زیر نحوه اتصال درایور به آردوینو رو نشون میده:
L9110S-schematic-1024x727
این شکل چند تا نکته اساسی داره :
اول :اینکه وقتی موتور به ترمینال های MOTOR B وصل میشه باید پین هدرهای کنترلی B به آردوینو متصل بشن.
دوم:برای تامین ولتاژ درایور از یه منبع تغذیه بردبوردی استفاده شده که می تونه به جای آن هر منبع ولتاژی بین 5 تا 12 ولت قرار بگیره.
سوم:یه نکته مداری هست که حتما باید رعایت بشه و اون چیزی نیست به جز زمین مشترک. حتما باید بین منبع تغذیه و آردوینو پایه گراند مشترک باشه و گرنه مدار به درستی عمل نخواهد کرد.

خب خسته که نشدید؟
مدار رو بستید؟
الان سخت افزار پروژمون تموم شد و اما کد:
Untitled
دوستان دقت کنید من تعمدا از کد عکس می زارم تا مجبور بشید کد رو بنویسید 😆

در هدر برنامه پین هایی رو که به پین های کنترلی موتور درایور وصل کردیم معرفی شده.
در تابع setup اون پین ها به عنوان خروجی تعریف شدن چرا که ما ( آردوینو) قراره برای موتور دستور بفرستیم.
در تابع loop مقدار پین 10 برابر با 0 و مقدار پین 11 برابر با 150 در نظر گرفته شده با این کد نویسی موتور در یک جهت خاص (یا ساعت گرد یا پاد ساعت گرد) شروع می کنه به چرخیدن .
اگه بخواید موتور در جهت مخالف بچرخه کافیه ترتیب 0 و 150 رو در کد نویسی تغییر بدید یعنی پایه 10 مقدار 150 و پایه 11 مقدار 0.
اگه بخواید موتور نچرخه هم خب هر دوتاشو 0 می دید.
و در انتها اگه بخواید موتور با حداکثر توانش کار کنه می تونید به 2 طریق عمل کنید:
1.به جای 150 از 255 استفاده کنید
2.به جای استفاده از دستور analogWrite و دادن مقدار 255 مستقیم از دستور digitalWrite استفاده کنید.

این جلسه یه کم طولانی شد ولی خب حرف برای گفتن خیلی زیاد بود.
پایان

جلسه نهم : راه اندازی ال ای دی RGB

سلام و عذر خواهی بابت تاخیر در آپلود کردن جلسه ها.
این جلسه قصد داریم در مورد ال ای دی های RGB حرف بزنیم. این که منطق کارشون چیه و با آردوینو چطوری باید راه اندازیشون کنیم.

خب اول میریم سراغ معرفی خود این ال ای دی ها. برای این که با تکنولوژی RGB آشنا بشید یه سری به این لینک بزنید و برگردید.

LED-RGB-8CD5kCA

قسمت اول ماجرا با کمک دوستان حل شد. میریم سراغ کار اصلی خودمون اتصال این ال ای دی به آردوینو. همونطوری که تو عکس بالا می بینید 4 تا پایه داره. سه پایه مربوط به رنگه و یک پایه مربوط به زمین. مسلمه که گراند(زمین) به گراند آردوینو وصل می شه، میمونن اون سه تا پایه. اون سه تا پایه باید به پین های دیجیتال آردوینو وصل بشن ولی سوالی که پیش میاد اینه که به هر پین دیجیتال دلخواه یا یه سری پین خاص. برای این که بفهمیم باید چیکار کنیم یه کم توضیح میدم:

ببینید ما یه موقع میخوایم رنگ سفید تولید کنیم. برای تولید این رنگ باید از سه رنگ قرمز، سبز و آبی با درصد های مساوی استفاده کنیم. یه موقع می خوایم رنگ بنفش تولید کنیم. برای رنگ بنفش درصد رنگ سبز با درصد رنگ قرمز صد در صد مساوی نیست (طبق قانون ترکیب رنگ ها ). حالا، گفتیم که پین های ال ای دی به پین های دیجیتال آردوینو وصل میشن. اگه قرار باشه مثل پروژه های قبل با دستور digitalWrite کار کنیم نمی تونیم برای هر رنگ درصد قائل بشیم و رنگ های مختلف ایجاد کنیم علتش اینه که وقتی می نویسیم (digitalWrite(8,HIGH داریم ولتاژ ( دقت کنید ولتاژ ) پین 8 رو 5 ولت می کنیم. وقتی می نویسیم (digitalWrite(8,LOW داریم ولتاژ این پایه رو صفر می کنیم. ما برای تولید رنگ بنفش ولتاژی که به سه تا پایه میدیم نباید مساوی باشه بلکه مثلا یکی باید 5 باشه یکی باید 3 باشه یکی باید 1.5 باشه. خب چاره چیه؟ چجوری ولتاژ متفاوت تولید کنیم؟

راه حل استفاده از PWM هست. اول یه سری به این لینک بزنید و ببینید که PWM چیه؟
با کمک منطق PWM و کد نویسی می تونیم یه کاری بکنیم که روی پایه های دیجیتال ولتاژ های بین 0 و 5 ولت بیفته. دستوری که با کمک اون از PWM استفاده می کنیم دستور analogWrite هست. مثلا (analogWrite(9,255
این دستور دو تا آرگومان داره. آرگومان اول شماره پین دیجیتال مورد نظره. آرگومان دوم یک عدد در بازه 0 تا 255 هست. وقتی صفر میدیم روی پایه دیجیتال شماره 9 ولتاژ 0 ولت می افته وقتی 255 می نویسیم روی پایه دیجیتال 9 ولتاژ 5 ولت می افته. یعنی یک تناسب بین عدد آرگومان دوم ما و ولتاژی که روی پین دیجیتال می افته وجود داره. حالا اگه قرار باشه ولتاژ 2.5 ولت روی پین 9 بیفته به جای 255 عدد 127 رو می نویسیم. یعنی میشه (analogWrite(9,127.
حالا آیا میشه به جای این پین شماره 9 هر پین دیجیتالی رو نوشت؟ جواب منفیه! پین های دیجیتالPWM آردوینو خاص هستن مثلا روی آردوینو UNO پین های PWM پین های شماره 3, 5, 6, 9, 10 و 11 هستن و تنها از این پین ها استفاده میشه. برای این که راحت تر پیداشون کنین روی برد کنار پین های PWM یه علامت مد کشیده شده:
dsku-fidhsfudhsfdsfidhsi00001
تا این جای جلسه منطق حاکم بر پروژه رو گفتیم الان میریم سراغ انجام خود پروژه عملیمون: می خوایم سه رنگ اصلی (قرمز، سبز وآبی ) رو با توالی 1 ثانیه روشن کنیم. مداری که استفاده می کنیم به صورت زیره:
learn_arduino_fritzing

دقت کنید که سه تا مقاومت به صورت سری در مدار قرار گرفته، این یه تکنیک برای افزایش طول عمر ال ای دی هاست.
خب مدار رو بستید؟ حله؟ بریم سراغ کد نویسی:

2015-09-13_11-45-17

اگه دقت کنید این کد به 4 بخش تقسیم شده. بخش اول هدر برنامه هست که متغیر های گلوبال رو توش تعریف کردیم (قبلا هم تاکید کردم حتما یه سری به برنامه نویسی بزنید). الان ما تو هدر برناممون اومدیم شماره پین های PWM مورد نظرمون رو (یعنی 9 و 10 و11) ریختیم توی سه تا متغیر. فایده این کار چیه؟ آخر برنامه میگم 😆

قسمت دوم برنامه که تابع setup هست اومدیم پین های دیجیتال استفاده شده رو output کردیم با این کار پین های دیجیتالمون رو کانفیگ کردیم.

قسمت سوم تابع RGB هست. اومدیم یک تابع نوشتیم که به وسیله اون رنگ ال ای دی RGB مون رو تغییر میدیم. به فرم نوشتن تابع دقت کنید. تابع سه تا ورودی اینتیجر گرفته که مقادیر پین های دیجیتال هستن. این مقادیر با دستور analogWrite توی پین های دیجیتال ریخته میشن.

و اما قسمت چهارم، تابع LOOP. توی این تابع 6 بار تابع RGB صدا زده میشه. دفعه اول (RGB(200,0,0 صدا زده میشه و با این کار نور قرمز روی ال ای دی با قدرت 200 ظاهر میشه (دقت کنید اگه به جای 200، 255 میزاشتیم با توان بیشتری ال ای دی روشن میشد ولی برای جلوگیری از خطر کور شدن میزاریمش 200 حتی شما اگه بزارینش 100 بازم بهتره). بعد تابع delay رو داریم که مدت 1 ثانیه صبر میکنه و تو این یک ثانیه رنگ ال ای دی قرمزه. بعد از delay تابع (RGB(0,0,0 رو داریم. با این دستور داریم ال ای دی رو خاموش می کنیم تا برای مرحله بعد که تولید رنگ سبزه آماده بشه. تا آخر تابع loop همینطوری پیش میره و رنگ ها یکی پس از دیگری نمایش داده میشن.

پروژه ما اینجا تموم شد. اما:
1.اگه خواستید رنگ سفید درست کنید چون باید هر سه رنگ به یک میزان وجود داشته باشن از دستور (RGB(200,200,200 استفاده کنید.
2.اگه یادتون باشه تو هدر برنامه گفتم شماره پین ها رو می ریزیم تو متغیر. فایده این کار چیه ؟ فرض کنید به هر دلیلی پین شماره 10 آردوینو شما سوخت و شما تصمیم گرفتید به جای استفاده از پین PWM شماره 10 از پین PWM شماره 6 استفاده کنید. علاوه بر این که از لحاظ سخت افزاری باید تغییر مورد نظر رو انجام بدید باید توی کدنویسی تون هم این تغییر رو لحاظ کنید. الان که شماره پین تو هدر برنامه تعریف شده شما فقط و فقط همون خط معرفی پین شماره 10 رو به پین شماره 6 تغییر می دید. ولی اگه تو هدر برنامه شماره پین رو تو متغیر نریخته بودیم برای این تغییر لازم بود هم توی دستور pinMode هم توی دستور analogWrite عدد 10 رو به 6 تغییر می دادید. البته ما الان کدمون بیست خط هم نیست ولی وقتی خطوط کد نویسی زیاد بشه این کار خیلی به چشم میاد.

پایان جلسه

جلسه چهارم: نرم افزار Arduino

به نام خدا
میریم سراغ جلسه چهارم: آموزش نرم افزار آردوینو.
دوستان اول جلسه اعلام میدارم که اگر در تشخیص عکس ها مشکل داشتید روی اون ها کلیک کنید لطفا.
تا این جای کار داشتیم میگفتیم میکروکنترلر چیه؟ بعد رفتیم سراغ AVR و آردوینو. جلسه پیش هم کلا تو داستان معرفی برد آردوینو بودیم. تا الان هر چیزی که گفتیم تو زمینه سخت افزار بود این جلسه کلا در مورد نرم افزار و نحوه کد نویسی صحبت می کنیم.
قدم اول اینه که نرم افزار رو نصب کنیم پس برید به این لینک و ورژن آخر رو نصب کنید(ماشاءالله این جماعت روز به روز ورژن میدن بیرون بنابراین نمیشه بگی کدوم ورژن).

شما با هر سیستم عاملی که کار کنید میتونید فایل نصبی مورد نظرتون رو پیدا کنید. حالا یه سری از دوستان ویندوزی، ادمین نیستن یعنی نمیتونن فایل EXE نصب کنن، به شما دوستان غیر ادمین هم فکر شده و میتونید فایل ZIP دانلود کنید و توی یکی از درایوهای مورد نظرتون کپی کنید.
تا این جای جلسه فرض بر اینه که شما تونستید نرم افزار رو نصب کنید.

imgres

خب نرم افزار رو که باز می کنید با محیطی شبیه شکل زیر مواجه میشید:
1

به جای این که بیایم تک تک قسمت های نرم افزار رو معرفی کنیم و بعدا هم یادمون بره کدوم قسمت کجا استفاده میشد منوی بالای نرم افزار رو بیخیال می شیم فعلا میریم سراغ کلیات نرم افزار و 5 تا کلید اصلی اون. اسم این نرم افزار اسکچ (Sketch) هست (در آینده از این اسم استفاده خواهیم کرد).

خب به ترتیب از سمت چپ شروع میکنیم:
Untitledاین کلید کامپایله. یعنی شما برنامه رو نوشتید و قصد دارید عیب یابی کنید(کامپایل کنید) اینو میزنید، خطاهای برنامه رو براتون معین می کنه.

Untitledاین کلید مربوط به آپلود کردنه یعنی شما کد رو نوشتید و آماده آپلود هستید، این کلید رو بزنید و از انجام پروژتون لذت ببرید. البته این کلید قبل از آپلود کردن یه بار کامپایل میکنه و اگه خطایی در کدنویسی پیدا نکرد بعد آپلود میکنه.

Untitledبرای باز کردن فایل جدید اسکچ باید از این کلید استفاده کنید.

Untitledاین کلید برنامه های از پیش نوشته شده رو باز میکنه (open کردن).

Untitledوقتی کد می نویسید باید هر ثانیه به این فکر کنید که ممکنه یه بلای ناگهانی نازل بشه و اسکچ شما بسته بشه. این امر مساوی هست با این که بهتون بگن مثلا 100 خط کد شما پریده و این دقیقا مساوی هست با ایست قلبی. برای پیشگیری از این موضوع با زدن این کلید کدهاتون رو ذخیره(Save) کنید.

الان میریم سراغ آپلود کردن اولین کد توی آردوینو: پروژه LED چشمک زن.
قدم به قدم باهم بریم جلو.
1. کابل USB رو به آردوینو و پورت USB کامپیوتر وصل کنید.
connected-arduino-uno
2. تو این مرحله باید به آردوینو پورت COM اختصاص داده بشه. معمولا اینطوریه که به محض کانکت کردن کابل USB خود سیستم عامل شروع می کنه به نصب درایور و بعد از اتمام نصبش یه پورت COM مثلا COM4 بهش اختصاص میده( اگه دوستان در اختصاص پورت COM مشکل داشته باشن در آینده یه جلسه کوتاه به این قضیه اختصاص می دیم.)

3. مرحله بعد که مرحله نیمه نهاییه اینه که بریم توی مثال های(Examples) نرم افزار آردوینو و برنامه چشمک زن رو بیاریم. نرم افزار رو باز کنید و برید توی File
1
از اونجا گزینه Examples بعد Basics و در آخر Blink رو انتخاب کنید.
2

بعد از انتخاب این برنامه صفحه اسکچ زیر براتون باز میشه(در مورد خطوط کد نویسی در آینده صحبت می کنیم):
11

4.و اما مرحله فینال آپلود کردن کد.
اول لازمه که تنظیمات برد رو انجام بدید. این تنطیمات دوتا مرحله داره. تنظیم برد مورد استفاده و پورت com. برای انتخاب برد آردوینویی که استفاده می کنید برید به منوی Tools و از گزینه Board آردوینویی رو که دارید باهاش کار میکنید انتخاب کنید مثلا arduino UNO.
56565

بعد بیاید توی همون منوی Tools و از گزینه Port اون پورت کامی که در مرحله 2 بهتون اختصاص داده شده بود رو انتخاب کنید.
777777777777777777

برای پایان این پروسه کد رو کامپایل کنید اگر خطای کد نویسی نداشتیدآپلود کنید.
سشسشس

حالا از کجا بفهمیم کد توی برد آپلود شده؟
در صورتی که کد به درستی کامپایل بشه قسمت پایین اسکچ پیغام “Done Uploding” نمایش داده میشه:

ww

حالا به بردتون نگاه کنید. یه LED چشمک زن با فاصله زمانی 1 ثانیه داره چشمک میزنه.

روندی که بالا گفتیم پروسه آپلود کردن کد توی برد آردوینو هست. شما هر کد دیگه ای هم که داشته باشید می تونید با این روند توی برد آردوینو خودتون آپلود کنید.

این که هر خط برنامه دقیقه داره چیکار میکنه و ساختار کد نویسی در اسکچ چجوریه، جلسه بعد در موردش مفصل صحبت می کنیم این جلسه صرفا روند رو یاد گرفتید.

پایان جلسه